Czym jest WIBOR?
WIBOR jest skrótem od Warsaw Interbank Offered Rate i ma za zadanie określać oprocentowanie pożyczek na rynku międzybankowym w Polsce. Mimo że WIBOR określa się jako wskaźnik referencyjny, jest to tak naprawdę cała seria stawek, które odzwierciedlają terminy, na jakie banki pożyczają sobie pieniądze. Zmiana wskaźnika WIBOR powoduje, że spada albo wzrasta rata kredytu.
W oparciu o wskaźnik WIBOR określana jest wysokość oprocentowania większości umów kredytów złotówkowych. Na podstawie wskaźnika WIBOR określane jest oprocentowanie także wielu innych produktów finansowych. Administratorem WIBOR jest GPW Benchmark SA i na stronie internetowej administratora może sprawdzić, jak kształtuje się wysokość tego wskaźnika.
Bez wątpienia najpopularniejszymi stawkami są WIBOR 3M oraz WIBOR 6M, które określają kolejno stawkę 3-miesięczną oraz 6-miesięczną.
Jednak istnieje również szereg innych stawek, a mianowicie:
- WIBOR ON – określająca jednodniowy depozyt, który rozpoczyna się wraz z dniem zawarcia transakcji
- WIBOR TN – określający depozyt jednodniowy, którego rozpoczęcie rozpoczyna się następnego dnia roboczego po zawarciu transakcji
- WIBOR 1W – określający depozyt na czas jednego tygodnia
- WIBOR 2W – służący do określenia depozytu na okres dwóch tygodni
- WIBOR 1M – stawka na depozyt na czas jednego miesiąca
- WIBOR 1Y – określająca depozyt na okres roku.
Wokół umów kredytu zawierających klauzule zmiennego oprocentowania opartego o WIBOR pojawiły się liczne wątpliwości prawne i ekonomiczne, szczególnie w kontekście nieprzewidywalności wzrostu rat, ograniczonej możliwości kredytobiorców do weryfikacji sposobu ustalania tej stawki oraz potencjalnych roszczeń dotyczących jej abuzywnego charakteru. Przyjrzyjmy się im.
Czy WIBOR jest nielegalny?
Wokół umów kredytu zawierających klauzule zmiennego oprocentowania narosło wiele kontrowersji, szczególnie w kontekście ich transparentności, zgodności z prawem oraz ryzyka finansowego ponoszonego przez kredytobiorców. Umowy kredytu oparte na WIBOR stanowią znaczną część umów kredytów złotówkowych w Polsce.
Nasza Lex WIBOR kancelaria stoi na stanowisku, że wskaźnik WIBOR jest abuzywny. Aby uzasadnić naszą opinię, należy odwołać się do definicji WIBOR-u. Zgodnie z nią, WIBOR ma być ustalany na podstawie pożyczek, które banki udzielają między sobą. Co do zasady wskaźnik referencyjny WIBOR powinien być wskaźnikiem uczciwym i odzwierciedlającym koszt pożyczania pieniędzy między bankami. Sposób ustalania wskaźnika WIBOR budzi jednak wątpliwości. Aktualnie na rynku ma miejsce zbyt mała liczba transakcji między bankami, przez co stawka referencyjna WIBOR nie może być ustalana w sposób rzetelny.
Mówiąc o nielegalności wskaźnika i zasadności, jaką ma WIBOR pozew, należy poruszyć temat marży. Chcąc zarobić na udzielanych sobie pożyczkach, banki nakładają na rzeczone pożyczki marżę. Tak nałożona marża jest więc uwzględniana w WIBORze.
Usunięcie z umowy wskaźnika WIBOR z umowy oznacza znaczący spadek rat kredytu i wyeliminowanie ryzyka zmiennej stopy procentowej. Jeżeli WIBOR zostanie wykreślony, kredytobiorca dokonuje spłaty kredytu w oparciu jedynie o marżę banku.
WIBOR jako klauzula niedozwolona
Upraszczając – WIBOR sam w sobie zawiera marżę. Mimo to w udzielanych konsumentom kredytach dodawana jest kolejna marża, co z kolei prowadzi do tego, że raty kapitałowo-odsetkowe kredytobiorcy opierają się na podwójnej marży. Taka sytuacja pozwala na wytoczenie powództwa o usunięcie WIBOR przeciwko bankowi.
Istnieją argumenty za tym, że WIBOR jest za postanowieniem niedozwolonym, czyli jest to takie postanowienie umowne (klauzule umowne), które zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami oraz rażąco narusza jego interesy. Jeżeli niedozwolona klauzula dotyczy głównych świadczeń stron, dodatkowo musi zostać sformułowane w sposób niejednoznaczny. Aby się dowiedzieć czy umowa zawiera zapisy niedozwolone, należy dokonać szczegółowej analizy postanowień umowy. Kancelaria Lex WIBOR dokonuje takiej analizy zapisów umowy całkowicie bezpłatnie.
Innym rozwiązaniem jest też WIBOR unieważnienie umowy kredytu w całości, które jednak rekomenduje się tym kredytobiorcom, którzy dokonali już całkowitej spłaty swojego kapitału. Wskazać należy, że bank w wielu przypadkach przy zawieraniu umów złotowych naruszył obowiązek informacyjny, nie pouczając konsumenta w sposób pełny o ryzykach.
Czy w przypadku WIBOR pozew zbiorowy jest dobrym rozwiązaniem?
Z uwagi na dużą popularność kredytów opartych o WIBOR 3M lub WIBOR 6M, ich posiadacze rozważają rozwiązanie, jakim jest WIBOR pozew zbiorowy. Jednakże nasza Lex WIBOR kancelaria stanowczo odradza tego typu rozwiązania.
Jest to spowodowane tym, iż pozew zbiorowy musi spełnić ogrom wymogów formalnych, które wbrew pozorom nie są tak proste do spełnienia. Jednym z nich jest to, że WIBOR pozew zbiorowy winien obejmować nie mniej niż 10 osób, które mają roszczenie takiego samego rodzaju. Innym warunkiem jest to, że sprawa wszystkich objętych pozwem Złotówkowiczów musi opierać się na takiej samej podstawie faktycznej, co może być niełatwe do osiągnięcia z uwagi na fakt, że umowy kredytowe mogą się między sobą różnić, bowiem były przez kredytobiorców zawierane w różnych terminach, a także w różnych bankach.
Nie powinien umknąć uwadze również inny minus, jaki posiada WIBOR pozew zbiorowy, a mianowicie czas. W sytuacji, w której WIBOR pozew grupowy spełnił wszystkie wymogi formalne i został przyjęty do rozpatrzenia, to jednak czas trwania takiej sprawy może być i trzykrotnie dłuższy niż ma to miejsce w przypadku pozwu indywidualnego.
Co dalej z WIBOR?
Nieubłaganie nadchodzi usunięcie WIBOR i zastąpienie go nowym wskaźnikiem. Początkowo miał być to wskaźnik WIRON,zaś obecnie wskaźnik WIFR. Nie jest to jednak proces, którego owoce pojawią się szybko. Według planu zaprezentowanego przez KNF (Komisja Nadzoru Finansowego) zaprzestanie publikowania stawki WIBOR, a także wycofywanie produktów lub instrumentów korzystających z tej stawki, ma potrwać do 2027 r., wówczas umowy zawierające klauzule oprocentowania WIBOR nie będą w ogóle dostępne.
Warto wspomnieć także, że banki coraz częściej rozsyłają kredytobiorcom aneksy do umów, co częściowo ma związek z rozporządzeniem BMR. Rozporządzenie to wprowadziło m.in. obowiązek posiadania przez każdy bank planu awaryjnego na wypadek istotnej zmiany lub zaprzestania dalszego opracowywania wskaźników referencyjnych. Do każdego aneksu trzeba jednak podchodzić z dużą ostrożnością.
Tematów spornych powstałych wokół umów kredytu zawierających WIBOR jest i będzie mnóstwo. Do sądów trafia coraz więcej pozwów WIBOR. Czy złotówkowiczów czeka podobny sukces jak frankowiczów? Podstawy ku tego stanowią naszym zdaniem m.in. argumenty przytoczone powyżej. Zawarte w umowie niedozwolone postanowienia umowne w postaci WIBOR powinny zostać wykreślone. Usunięcie WIBOR z umowy kredytowej wymaga jednak złożenia pozwu do sądu.