Od jesieni 2021 wysokość rat kredytów w złotych polskich, o zmiennym oprocentowaniu, systematycznie wzrastała. Zwiększenie comiesięcznych rat kredytu było sporym zaskoczeniem dla części kredytobiorców. Na przestrzeni kolejnych miesięcy raty konsekwentnie wzrastały, a obciążenia kredytobiorców wzrosły o kilkaset lub nawet powyżej 1000,00 zł miesięcznie (w niektórych przypadkach podwyżki rat były nawet bardziej znaczące). Trend ten spowodował, że coraz więcej osób zadaje sobie pytanie dlaczego raty kredytu rosną?
Wzrost rat kredytu złotówkowego o zmiennym oprocentowaniu spowodowany jest kilkoma czynnikami. W pierwszej kolejności należy sobie wyjaśnić, że na wysokość raty mają tak naprawdę wpływ cztery podstawowe czynniki:
· kwota pożyczonego kapitału;
· okres kredytowania;
· marża banku;
· wysokość i rodzaj stawki WIBOR.
Pierwsze trzy czynniki są stałe i co do zasady nie ulegają zmianie, ewentualnie zmiany w tym zakresie są zależne od woli kredytobiorcy. Oczywistym jest przy tym, że wyjściowa rata kredytu jest tym wyższa im większa jest kwota pożyczonego kapitału i okres kredytowania. Podobnie im wyższa marża banku i wyjściowy wskaźnik WIBOR tym większą ratę należy płacić każdego miesiąca.
Z punktu widzenia odpowiedzi na pytanie dlaczego raty kredytu rosną najistotniejszym jest wskaźnik WIBOR. To jedyny z czynników wpływających bezpośrednio na wysokość raty kredytu, który jest poza jakąkolwiek kontrolą kredytobiorcy.
Jak WIBOR wpływa na wzrost rat kredytu?
Warto zastanowić się jak w praktyce zmiany wskaźnika WIBOR wpływają na wzrost raty kredytu. Dla przykładu poniżej przeanalizujemy kilka kredytów, zaciągniętych na okres 30 lat o zmiennej stopie procentowej, z założeniem oprocentowania wyjściowego rzędu 9% (ok. 2% marży banku i 7% wyjściowej stawki WIBOR):
· Ile wynosi rata kredytu hipotecznego 200 000,00 zł – przy założeniu, że kredyt ten zaciągnięty jest na 30 lat, a jego oprocentowanie wynosi 9% to miesięczna rata kredytu wyniesie ok. 1 680,00 zł. Wzrost oprocentowania o 1% będzie równoznaczny ze wzrostem miesięcznej raty o ok. 147,00 zł.
· Ile wynosi rata kredytu hipotecznego 300 000,00 zł – przy założeniu, że kredyt ten zaciągnięty jest na 30 lat, a jego oprocentowanie wynosi 9% to miesięczna rata kredytu wyniesie ok. 2 520,00 zł. Wzrost oprocentowania o 1% będzie równoznaczny ze wzrostem miesięcznej raty o ok. 222,00 zł.
· Ile wynosi rata kredytu hipotecznego 500 000,00 zł – przy założeniu, że kredyt ten zaciągnięty jest na 30 lat, a jego oprocentowanie wynosi 9% to miesięczna rata kredytu wyniesie ok. 4 200,00 zł. Wzrost oprocentowania o 1% będzie równoznaczny ze wzrostem miesięcznej raty o niemal 370,00 zł.
Jak widzimy więc, odpowiedź na pytanie dlaczego raty kredytu rosną jest związana z zależnością pomiędzy zmianą wysokości WIBOR, a wysokością raty kredytu.
Dlaczego WIBOR rośnie?
Skoro wiemy już, że raty kredytu rosną w dużej mierze na skutek wzrostu wskaźnika WIBOR warto zastanowić się dlaczego WIBOR rośnie. W dużym uproszczeniu, obserwowany na przestrzeni ostatniego 1,5 roku wzrost WIBOR spowodowany był zwiększeniem wysokości stóp procentowych przez NBP i RPP.
Z uwagi na fakt, że od dobrych kilku miesięcy nie obserwujemy już wzrostu stóp procentowych, również stawka WIBOR ustabilizowała się (obecnie na wysokości ok. 7%). W chwili obecnej wydaje się, że stawka WIBOR (a więc również wysokość rat kredytów złotówkowych o zmiennej stopie procentowej) nie powinna ulec istotnej zmianie. W wypadku obniżenia wysokości stóp procentowych (co wstępnie zapowiadane jest na koniec 2023 r.) powinniśmy zaobserwować również proporcjonalne zmniejszenie się wysokości rat kredytów złotówkowych.
Pozew o WIBOR
Wielu kredytobiorców borykających się z problemem znacznego wzrostu rat kredytu rozważa złożenie pozwu WIBOR. Kredytobiorcy liczą, że uda im się doprowadzić do sytuacji analogicznej jak ma to obecnie miejsce w przypadku frankowiczów i wygrania sporu z bankiem.
Kredytobiorcy kredytów złotowych mogą wystąpić z dwoma podstawowymi roszczeniami:
· usunięcie WIBOR z zapisów umowy;
· unieważnienie samej umowy.
W wypadku uwzględnienia powództwa o usunięcie WIBOR z umowy postanowienia dotyczące wskaźnika WIBOR zostaną usunięte z treści umowy kredytowej. W takim wypadku umowa byłaby dalej ważna, ale kredytobiorca płaciłby znacznie niższe raty (odpadłaby część raty związana z oprocentowaniem wyliczonym w oparciu o WIBOR).
W razie uwzględnienia powództwa o unieważnienie umowy kredytowej WIBOR, sąd uznałby umowę za nieważną. Rozstrzygnięcie takie obligowałoby bank do zwrotu kredytobiorcy wszystkich wpłaconych przez niego środków. Dotyczyłoby to przede wszystkim rat wraz z odsetkami, ale też prowizji, czy innych opłat manipulacyjnych. Kredytobiorca musiałby zwrócić bankowi jedynie czystą kwotę faktycznie wypłaconego kapitału.
Autor: radca prawny Maciej Fiedorowicz WA-15162