WIBOR to wskaźnik obecny w umowach kredytów złotówkowych ze zmiennym oprocentowaniem. Wysokość wskaźnika WIBOR ma wpływ na wysokość raty kredytu. Dlatego tak ważne jest to, w jaki sposób stawka WIBOR jest ustalana. Czy banki manipulują stawką WIBOR i na czym ta manipulacja polega?
Jak ustalany jest WIBOR?
Oprocentowanie kredytu ze zmienną stopą składa się ze:
- stałej marży banku oraz
- zmiennego wskaźnika WIBOR.
Marża pobierana przez bank ma stanowić zarobek banku, natomiast stawka WIBOR ma odzwierciedlać koszt nabycia pieniądza na rynku. Wysokość stawki WIBOR ustalana jest każdego dnia roboczego do godz. 11.00 w trakcie tzw. fixingu. W uproszczeniu proces ten polega na tym, że kilkanaście banków komercyjnych w Polsce wskazuje, po jakiej stopie oprocentowania w danym dniu są skłonni pożyczyć pieniądze innym bankom. Następnie skrajne wartości są odrzucane, a z pozostałych wyliczana jest średnia arytmetyczna, którą stanowi stawka WIBOR.
Sprawdź: Pozew WIBOR
Manipulacja WIBOR
Na czym więc polega manipulowanie wskaźnikiem WIBOR? Otóż WIBOR ustalany jest nie w oparciu o transakcje między bankami, które miały miejsce, a w oparciu o same deklaracje banków. Transakcji bowiem, które dochodzą do skutku, jest jedynie znikomy odsetek. Same deklaracje, niekoniecznie mające odzwierciedlenie w realiach rynkowych, stwarzają zaś możliwość manipulowania wysokością WIBOR. Wskazać należy, że oparcia wyłącznie na transakcjach fikcyjnych przede wszystkim nie spełnia wymogów unijnego rozporządzenia BMR w zakresie reprezentatywności, rynkowości i adekwatności.
W interesie banku jest, aby wskaźnik WIBOR pozostawał na jak najwyższym poziomie. Wobec czego wskaźnik WIBOR zamiast oddawać realia rynkowe (cenę pożyczek pomiędzy bankami), pozostaje wskaźnikiem opartym o fikcyjne transakcje, niezachodzące na rynku. Oczywiście należy wskazać, że Komisja Nadzoru Finansowego zaprzecza, jakoby banki miały dopuszczać się manipulowania wskaźnikiem WIBOR.
WIBOR – sygnaliści
W 2023 roku głośno było o kolejnych anonimowych zawiadomieniach dotyczących WIBOR. Te anonimowe donosy pochodzą najczęściej od byłych lub obecnych pracowników banków. W treści swoich zawiadomień sygnaliści wskazywali na wiele nieprawidłowości w związku z WIBOR, w tym między innymi brak transparentności przy wyliczaniu stawki WIBOR.
Pozew WIBOR
Umowy kredytowe ze stawką WIBOR można podważyć. W tym celu należy wstąpić na ścieżkę sądową z bankiem. Wskazać należy, że coraz więcej kredytobiorców decyduje się na ten krok.
Likwidacja WIBOR z umowy wiąże się z wieloma korzyściami, przede wszystkim o wiele niższymi ratami kredytu. O tym, jakiej wielkości może być to spadek, świadczy chociażby postanowienie Sądu Okręgowego w Katowicach, który wyeliminował WIBOR z umowy, co skutkowało spadkiem raty z 6,7 tys. zł do 1,7 tys. zł! Chociaż postanowienie to zostało zmienione przez sąd drugiej instancji, to spowodowało ono, że coraz głośniej mówi się o nieprawidłowościach związanych z WIBOR, a także unaoczniło, jak duże mogą być korzyści płynące z likwidacji WIBOR z umowy kredytu. Jednocześnie podkreślić należy, że również i w innych sprawach prowadzonych przed innymi sądami, sądy decydowały się na usunięcie WIBORu z umowy.
Obecnie nie ma jeszcze ukształtowanej linii orzeczniczej co do kredytów złotówkowych ze stawką WIBOR. Jednak istnieje wiele argumentów za tym, że umowy te są wadliwe. Zastrzeżenia dotyczą również niewywiązania się przez banki w sposób prawidłowy z ciążącego na nich obowiązku informacyjnego w zakresie ponoszonego ryzyka i możliwości wzrostu miesięcznych rat.
Autor: radca prawny Maciej Fiedorowicz, nr wpisu WA-15162