Z początkiem roku 2023 obserwujemy zapowiadaną przez Ministerstwo Finansów stopniową zmianę wskaźnika WIBOR jego następcą – wskaźnikiem WIRON. Zmiana ta ma istotne znaczenie dla kredytów złotówkowych o zmiennej stopie procentowej.
W kredytach tego rodzaju oprocentowanie wylicza się na podstawie dwóch składników. Pierwszym jest marża banku o stałym charakterze wprost wskazanym w treści umowy. Drugą składową oprocentowania stanowi odpowiedni wskaźnik. Do niedawna kredyty hipoteczne opierały się o wskaźnik WIBOR, a od początku bieżącego roku nowo zawierane umowy zawierają już w sobie postanowienia dotyczące wskaźnika WIRON.
O ile zmiana wskaźnika dla potrzeb nowych umów kredytowych nie nastręcza wielu problemów, o tyle inaczej wygląda sprawa w odniesieniu do umów, które zawierane były przed rokiem 2023. Takie umowy kredytu nie zawierają z reguły mechanizmów, które regulowałyby kwestie zastąpienia WIBOR innym składnikiem. Banki starają się więc namówić klientów do podpisania aneksów do umowy kredytu hipotecznego. W sytuacji gdy kredytobiorca godzi się na zawarcie aneksu do umowy kredytu sytuacja jest klarowna.
Co jednak gdy kredytobiorca nie chce podpisać aneksu do takiej umowy? Czy w ogóle możliwym jest niepodpisanie aneksu do umowy kredytu hipotecznego? Na tak zadane pytanie należy odpowiedzieć twierdząco. Banki nie mają możliwości narzucenia kredytobiorcom obowiązku podpisania aneksu do umowy kredytu hipotecznego.
Zastąpienie WIBOR wskaźnikiem WIRON
Problematyka aneksów do umowy kredytowej związana jest z zastępowaniem WIBOR-u nowym wskaźnikiem WIRON. Już od początku roku 2023 wskaźnik WIBOR jest stopniowo zastępowany wskaźnikiem WIRON. W 2025 r. wskaźnik WIRON ma w całości zastąpić WIBOR.
Obecnie nie istnieją żadne przepisy, które wyjaśniałyby w jaki sposób w 2025 r. dojdzie do zmiany postanowień umownych w zakresie WIBOR, w odniesieniu do umów zawartych przed 2023 r., skoro wskaźnik ten nie będzie już w tej dacie istniał. Należy spodziewać się, że kwestia ta zostanie prędzej, czy później uregulowana poprzez uchwalenie stosownych przepisów. Nim to nie nastąpi nie należy poddawać się presji zawarcia aneksu z bankiem, gdyż w chwili obecnej nie ma jakichkolwiek regulacji statuujących negatywne konsekwencje niepodpisania aneksu do umowy kredytu hipotecznego.
Pozew o WIBOR
Kredytobiorcy od 2022 r. coraz chętniej decydują się na wystąpienie do sądu z pozwem WIBOR. Droga sądowa wydaje się obecnie interesującą i warto rozważenia alternatywą dla rosnących rat kredytów opartych o wskaźnik WIBOR.
Składając pozew WIBOR przeciwko bankowi kredytobiorcy mogą wystąpić z roszczeniami analogicznymi jak w przypadku frankowiczów. Po pierwsze kredytobiorcy mogą domagać się od sądu usunięcia zapisów umownych dotyczących WIBOR. Gdyby sąd uwzględnił takie powództwo to postanowienia umowy kredytowej dotyczące wskaźnika WIBOR zostałyby usunięte z treści umowy kredytowej. W efekcie tego umowa kredytowa byłaby wciąż ważna, ale kredytobiorca płaciłby znacznie niższe raty (odpadłaby część raty związana z oprocentowaniem wyliczanym w oparciu o WIBOR).
Znacznie dalej idącym roszczeniem jest pozew o unieważnienie umowy WIBOR. Wygranie sprawy o stwierdzenie nieważności wiązałoby się z orzeczeniem przez sąd obowiązku banku do zwrotu wszelkich świadczeń pobranych od kredytobiorcy (przede wszystkim rat kredytu z odsetkami, prowizji i innych opłat manipulacyjnych). Kredytobiorca musiałby zwrócić natomiast jedynie kwotę czystego kapitału faktycznie wypłaconego przez bank, co jest dla niego rozwiązaniem niezwykle korzystnym z ekonomicznego punktu widzenia.
Pomoc prawna przy sprawach WIBOR
We wszelkich sprawach związanych z kredytami WIBOR warto zasięgnąć wsparcia profesjonalnej kancelarii prawnej. Sprawy związane ze sporami, czy negocjacjami z bankami nie należą do łatwych, a ich wyniki ma istotne znaczenie dla sytuacji finansowej kredytobiorcy. Zespół prawników kancelarii LEX WIBOR posiada bogate doświadczenie z zakresu prawa bankowego. Prawnicy kancelarii świadczą pomoc zarówno w zakresie doradztwa w sprawie aneksów do umowy kredytu hipotecznego, jak również w pozwach WIBOR.
Autor: radca prawny Maciej Fiedorowicz, nr wpisu WA-15162