Z początkiem roku 2023 obserwujemy zapowiadaną przez Ministerstwo Finansów stopniową zmianę wskaźnika WIBOR jego następcą – wskaźnikiem WIRON. Zmiana ta ma istotne znaczenie dla kredytów złotówkowych o zmiennej stopie procentowej.
W kredytach tego rodzaju oprocentowanie wylicza się na podstawie dwóch składników. Pierwszym jest marża banku o stałym charakterze wprost wskazanym w treści umowy. Drugą składową oprocentowania stanowi odpowiedni wskaźnik. Do niedawna kredyty hipoteczne opierały się o wskaźnik WIBOR, a od początku bieżącego roku nowo zawierane umowy zawierają już w sobie postanowienia dotyczące wskaźnika WIRON.
O ile zmiana wskaźnika dla potrzeb nowych umów kredytowych nie nastręcza wielu problemów, o tyle inaczej wygląda sprawa w odniesieniu do umów, które zawierane były przed rokiem 2023. Takie umowy kredytu nie zawierają z reguły mechanizmów, które regulowałyby kwestie zastąpienia WIBOR innym składnikiem. Banki starają się więc namówić klientów do podpisania aneksów do umowy kredytu hipotecznego. W sytuacji gdy kredytobiorca godzi się na zawarcie aneksu do umowy kredytu sytuacja jest klarowna.
Co jednak gdy kredytobiorca nie chce podpisać aneksu do takiej umowy? Czy w ogóle możliwym jest niepodpisanie aneksu do umowy kredytu hipotecznego? Na tak zadane pytanie należy odpowiedzieć twierdząco. Banki nie mają możliwości narzucenia kredytobiorcom obowiązku podpisania aneksu do umowy kredytu hipotecznego.
Sprawdź: Kalkulator WIBOR.
Zastąpienie WIBOR wskaźnikiem WIRON
Problematyka aneksów do umowy kredytowej związana jest z zastępowaniem WIBOR-u nowym wskaźnikiem WIRON. Już od początku roku 2023 wskaźnik WIBOR jest stopniowo zastępowany wskaźnikiem WIRON. W 2025 r. wskaźnik WIRON ma w całości zastąpić WIBOR.
Obecnie nie istnieją żadne przepisy, które wyjaśniałyby w jaki sposób w 2025 r. dojdzie do zmiany postanowień umownych w zakresie WIBOR, w odniesieniu do umów zawartych przed 2023 r., skoro wskaźnik ten nie będzie już w tej dacie istniał. Należy spodziewać się, że kwestia ta zostanie prędzej, czy później uregulowana poprzez uchwalenie stosownych przepisów. Nim to nie nastąpi nie należy poddawać się presji zawarcia aneksu z bankiem, gdyż w chwili obecnej nie ma jakichkolwiek regulacji statuujących negatywne konsekwencje niepodpisania aneksu do umowy kredytu hipotecznego.
Pozew o WIBOR
Kredytobiorcy od 2022 r. coraz chętniej decydują się na wystąpienie do sądu z pozwem WIBOR. Droga sądowa wydaje się obecnie interesującą i warto rozważenia alternatywą dla rosnących rat kredytów opartych o wskaźnik WIBOR.
Składając pozew WIBOR przeciwko bankowi kredytobiorcy mogą wystąpić z roszczeniami analogicznymi jak w przypadku frankowiczów. Po pierwsze kredytobiorcy mogą domagać się od sądu usunięcia zapisów umownych dotyczących WIBOR. Gdyby sąd uwzględnił takie powództwo to postanowienia umowy kredytowej dotyczące wskaźnika WIBOR zostałyby usunięte z treści umowy kredytowej. W efekcie tego umowa kredytowa byłaby wciąż ważna, ale kredytobiorca płaciłby znacznie niższe raty (odpadłaby część raty związana z oprocentowaniem wyliczanym w oparciu o WIBOR).
Znacznie dalej idącym roszczeniem jest pozew o unieważnienie umowy WIBOR. Wygranie sprawy o stwierdzenie nieważności wiązałoby się z orzeczeniem przez sąd obowiązku banku do zwrotu wszelkich świadczeń pobranych od kredytobiorcy (przede wszystkim rat kredytu z odsetkami, prowizji i innych opłat manipulacyjnych). Kredytobiorca musiałby zwrócić natomiast jedynie kwotę czystego kapitału faktycznie wypłaconego przez bank, co jest dla niego rozwiązaniem niezwykle korzystnym z ekonomicznego punktu widzenia.
Pomoc prawna przy sprawach WIBOR
We wszelkich sprawach związanych z kredytami WIBOR warto zasięgnąć wsparcia profesjonalnej kancelarii prawnej. Sprawy związane ze sporami, czy negocjacjami z bankami nie należą do łatwych, a ich wyniki ma istotne znaczenie dla sytuacji finansowej kredytobiorcy. Zespół prawników kancelarii LEX WIBOR posiada bogate doświadczenie z zakresu prawa bankowego. Prawnicy kancelarii świadczą pomoc zarówno w zakresie doradztwa w sprawie aneksów do umowy kredytu hipotecznego, jak również w pozwach WIBOR.
Autor: radca prawny Maciej Fiedorowicz, nr wpisu WA-15162