Wszelkiego rodzaju kredyty i pożyczki należą do najchętniej wykorzystywanych produktów oferowanych przez instytucje finansowe. Produkty te stanowią również istotną część źródła dochodów banków. W pełni zrozumiałym więc jest, że ustawodawca stara się nakładać różnego rodzaju obowiązki, mające w zamyśle chronić kredytobiorców przed nadużyciami ze strony kredytodawców.
Przykładem takiej regulacji są przepisy dotyczące kredytu konsumenckiego, opisane w ustawie o kredycie konsumenckim. Prawa i obowiązki konsumenta według ustawy o kredycie konsumenckim zostały opisane m.in. w art. 45 ustawy, regulującym tzw. sankcję kredytu darmowego.
Interpretacja artykułu 45 w kontekście kredytów dla osób fizycznych prowadzi do wniosku, że w wypadku naruszenia przez bank praw konsumenta, kredytobiorca taki, po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia, zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów zobowiązania należnych kredytodawcy w terminie i w sposób ustalony w umowie. Prościej mówiąc, skorzystanie z sankcji kredytu darmowego wywiera taki skutek, że kredytobiorca oddaje bankowi dokładnie tę samą kwotę, którą pożyczył.
Jakie są zasady wykorzystania kredytu konsumenckiego zgodnie z art. 45?
Podkreślić należy, że nie zawsze można skorzystać z sankcji kredytu darmowego. Zasady wykorzystania kredytu konsumenckiego, a w zasadzie możliwości skorzystania z sankcji przybliża art. 45 ustawy. Z sankcji można więc skorzystać wyłącznie w odniesieniu do: 1) kredytów konsumenckich – takich, których wysokość nie przekracza 255 550,00 zł albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, 2) udzielanych konsumentowi oraz 3) których podpisanie nastąpiło po dniu 17 grudnia 2011 roku. Co istotne sankcja kredytu darmowego nie będzie miała zastosowania do kredytu hipotecznego.
Jakie są prawa konsumenta określone w artykule 45 ustawy o kredycie konsumenckim?
Kredytobiorca ma prawo, w wypadku wystąpienia przesłanek z art. 45 wystąpić z roszczeniem o sankcję kredytu darmowego. Wcześniej musi jednak złożyć kredytodawcy stosowne oświadczenie. Jest to w praktyce pisemne oświadczenie kredytodawcy o naruszeniu obowiązku objętego sankcją darmowego kredytu. Termin na złożenie takiego oświadczenia wynosi rok od dnia wykonania umowy i nie podlega przywróceniu.
Jakie są obowiązki kredytobiorcy na mocy art. 45?
Treść art. 45 nie reguluje, co do zasady, obowiązków kredytobiorcy. W artykule tym opisano zasady i przesłanki, po spełnieniu których kredytobiorca może wystąpić z roszczeniem sankcji kredytu darmowego. Jest to jednak jego prawo, nie obowiązek.
Przepis ten natomiast, poprzez odwołania do innych artykułów ustawy, wskazuje na obowiązki kredytodawcy, których uchybienie skutkuje możliwością skorzystania z sankcji kredytu darmowego. Przykładem wypadków polegających na niedopełnieniu obowiązków kredytodawcy są:
- umowa kredytu nie została zawarta w formie dokumentowej, czyli w formie pisemnej – istnieją wyjątki od tej reguły,
- umowa kredytu nie zawiera kluczowych danych jak: imię i nazwisko, adres konsumenta oraz imię i nazwisko (nazwa) i adres (siedziba) oraz adres do doręczeń elektronicznych kredytodawcy i pośrednika kredytowego,
- umowa kredytu nie zawiera informacji o:
- rodzaju kredytu,
- okresie spłaty,
- całkowitej kwocie zobowiązania,
- terminie i sposobie wypłaty kredytu,
- stopie oprocentowania, warunkach jej stosowania, okresach i warunkach oraz procedurze jej zmiany wraz ze wskazaniem indeksu lub stopy referencyjnej,
- rzeczywistej rocznej stopie oprocentowania,
- całkowitej kwocie do zapłaty przez konsumenta wraz z podaniem wszystkich założeń przyjętych do jej obliczenia, zasadach i terminach spłaty kredytu i tym podobnych,
- umowa kredytu zastrzega łączną wysokość opłat z tytułu zaległości w spłacie kredytu oraz odsetek za opóźnienie na poziomie wyższym niż kwota odsetek maksymalnych za opóźnienie, o których mowa w Kodeksie cywilnym,
- umowa kredytu przewiduje wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu na poziomie wyższym niż maksymalna wysokość pozaodsetkowych kosztów wynikająca z ustawy o kredycie konsumenckim.
Czy art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim reguluje sposób spłaty kredytu?
Artykuł 45 w pewnym zakresie reguluje sposób spłaty kredytu. Zgodnie z ust. 2 jeżeli kredytodawca w umowie nie określił zasad i terminów spłaty kredytu, konsument zwraca kredyt w równych ratach, płatnych co miesiąc, od dnia zawarcia umowy. Dalej w ust. 3 wskazano, że jeżeli umowa o kredyt konsumencki nie przewiduje terminu spłaty kredytu, konsument zwraca kredyt w terminie:
1) pięciu lat – w przypadku kredytów konsumenckich do wysokości 80 000 zł;
2) dziesięciu lat – w przypadku kredytów konsumenckich powyżej 80 000 zł.
Jakie są konsekwencje naruszenia przepisów art. 45 przez kredytodawcę?
Konsekwencje naruszenia art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim są dla kredytodawcy bardzo daleko idące. Interpretacja artykułu 45 o kredycie konsumenckim nie pozostawia złudzeń – naruszenie tego artykułu otwiera przed kredytobiorcą drogę do wystąpienia z powództwem przeciwko bankowi.
W pozwie kredytobiorca może zgłosić roszczenie o kredyt darmowy. Oznacza to, że rozliczenie z kredytu konsumenckiego na podstawie art. 45 spowoduje zwrócenie przez bank wszystkich środków wpłaconych przez kredytobiorcę ponad otrzymany kapitał. Biorąc pod uwagę, że kredytodawcy osiągają istotne zyski z oprocentowania pożyczek, taka sankcja powinna skutecznie odstraszać przed naruszaniem postanowień z art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim. W rzeczywistości jednak naruszenia przepisów w tym zakresie pojawiają się nader często.
Jeśli macie więc Państwo kredyt spełniający warunki, o których mowa w art. 45 zapraszamy do kontaktu – kancelaria WIBOR określi Państwa szanse na wygranie sprawy z bankiem i wyliczymy możliwe do dochodzenia roszczenie. Wartość takiego roszczenia można spróbować oszacować samemu korzystając np. z darmowego kalkulatora sankcji kredytu darmowego, działającego na zbliżonych zasadach jak kalkulator WIBOR.
Autor: radca prawny Maciej Fiedorowicz, nr wpisu WA-15162