Do niedawna o unieważnieniu kredytu mówiło się przede wszystkim mając na względzie umowy kredytów frankowych. Tymczasem coraz więcej kredytobiorców doszukuje się nieuczciwych zapisów zamieszczonych również w umowach kredytów złotówkowych. Niedozwolone postanowienia, które są sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają interes konsumenta dotyczą w znacznym stopniu klauzuli zmiennego oprocentowania. Klauzula ta zezwala bankom ustalać oprocentowanie oraz okresy jego zmian w sposób arbitralny i całkowicie dowolny, a w konsekwencji często krzywdzący w stosunku do kredytobiorcy.
Ochrona konsumenta przy zawieraniu umowy kredytu
Kredytobiorcy powinni pamiętać o przysługującej im ochronie konsumenckiej przed nieuczciwymi zapisami w umowach kredytowych.
Zaciągnięcie kredytu w banku nie gwarantuje, że zaoferowane warunki są uczciwe, a umowa jest pozbawiona wad. Coraz więcej kredytobiorców posiadających umowy kredytów złotówkowych dostrzega, że banki zawierają w nich niedozwolone postanowienia lub wprowadzają klientów w błąd. Przed takimi praktykami można się skutecznie bronić. Podstawą do zakwestionowania w sądzie umowy kredytowej jest jej analiza pod kątem abuzywności zapisów.
Przed nieuczciwymi praktykami banków, konsumentów chronią zarówno przepisy krajowe, jak i unijne. Na bankach ciąży obowiązek informacyjny polegający na przekazaniu kredytobiorcy rzetelnej i pełnej informacji na temat oferowanego produktu. Dodatkowo banki nie mogą wprowadzać konsumentów w błąd oraz zatajać przed nimi istotnych informacji przy zawieraniu umowy oraz jej wykonywaniu.
Jednakże banki nie w każdym przypadku wywiązują się z powyższych obowiązków, a w treści umów zamieszczają klauzule umożliwiające dużą dowolność w ustalaniu zmiennego oprocentowania.
Kredyt w złotówkach można unieważnić
Jedną z kwestii, której coraz częściej przyglądają się sądy w przypadku kredytów złotówkowych jest wskaźnik WIBOR, tj. wskaźnik służący do oprocentowania kredytów złotówkowych, który zależy od kosztów pozyskania przez banki finansowania. WIBOR powinien więc być ustalany w oparciu o rzeczywiste transakcje między bankami. Wskazać w tym miejscu należy, że w praktyce takich transakcji nie ma, więc jest on ustalany w oparciu o dane szacunkowe, które są przesyłane przez banki.
Powyższe działania pozostają jednak w sprzeczności z rozporządzeniem BMR, czyli unijną regulacją, która stanowi, że wskaźnik referencyjny powinien być obliczany w oparciu o dane wejściowe, które z kolei powinny być wystarczające do dokładnego i wiarygodnego odzwierciedlenia rynku lub realiów gospodarczych.
Obecnie mamy do czynienia z sytuacją, gdy danych wejściowych nie ma. WIBOR obliczany jest więc na podstawie danych szacunkowych, a więc niezgodnie z zapisami rozporządzenia. Wśród kredytobiorców powstają obawy o to, że banki mogą sztucznie zawyżać szacunkowe wartości transakcji by w ten sposób podwyższyć wskaźnik.
Zakwestionowanie umowy kredytu złotówkowego w procesie sądowym może spowodować unieważnienie takiej umowy lub doprowadzić do tego, że umowa kredytu będzie dalej wykonywana, lecz bez wskaźnika WIBOR. Rozstrzygnięcie zależy od sądu orzekającego, który zbada zapisy umowy.
Kredyt złotówkowy – wygrane sprawy
Jedną ze spraw, która przyniosła wygraną kredytobiorcy w procesie opartym na umowie kredytu złotówkowego jest sprawa przeciwko PKO Bank Polski dotycząca kredytu „Alicja”. Sąd uznał umowę kredytu za nieważną w całości, między innymi z powodu jej sprzeczności z zasadami współżycia społecznego. Wyrok w sprawie jest prawomocny.
Inna wygrana przez kredytobiorcę sprawa również dotyczy PKO Bank Polski, a dokładniej kredytu gotówkowego „Platinum”. Sąd Okręgowy w Siedlcach w toku postępowania ustalił, że umowa kredytu zawiera wiele nieprawidłowości, w tym niedozwolone postanowienia odnoszące się do sposobu ustalania oprocentowania zmiennego. Dodatkowo bank nie dopełnił obowiązków informacyjnych wobec kredytobiorczyni.
Autor: radca prawny Karolina Marczak, nr wpisu LB-2649