Wskaźnik WIBOR to jedna z podstaw wyliczenia oprocentowania kredytów, a w konsekwencji rat kredytu o zmiennej stopie procentowej. Obecna sytuacja kredytobiorców, na którą wpływ ma znaczny wzrost stóp procentowych, a w konsekwencji wzrost wysokości rat kredytu, zmusza kredytobiorców do szukania oszczędności na spłacie swojego zobowiązania.
Wielu kredytobiorców, których sytuacja w 2022 roku uległa pogorszeniu zastanawia się czy warto usunąć WIBOR z umowy kredytowej przechodząc na stałe oprocentowanie albo składając pozew kwestionując WIBOR, podobnie jak czynili to frankowicze.
Co to jest WIBOR?
Wskaźnik WIBOR (Warsaw Interbank Offer Rate) to referencyjna wysokość oprocentowania pożyczek na polskim rynku międzybankowym.
Inaczej mówiąc jest to wysokość oprocentowania, po jakiej banki nawzajem pożyczają sobie pieniądze. WIBOR wyznaczany jest jako średnia arytmetyczna wielkości oprocentowania podawanych przez największe banki działające w Polsce, po odrzuceniu wielkości skrajnych. WIBOR ustalany jest w każdy dzień roboczy o godzinie 11:00.
Wskaźnik WIBOR można podzielić na WIBOR 3M oraz WIBOR 6M.
WIBOR 3M to wskaźnik określający wysokość oprocentowania kredytów i pożyczek na rynku, na okres 3 miesięcy. Oprocentowanie kredytu, a w konsekwencji wysokość raty kredytowej będzie aktualizowana raz na kwartał.
Wskaźnik WIBOR 6M analogicznie określa wysokość oprocentowania kredytów i pożyczek udzielanych między bankami na okres 6 miesięcy. Jeżeli w umowie kredytowej zastrzeżono, że oprocentowanie kredytu zależne będzie od stawki WIBOR 6M to wysokość raty kredytowej będzie ulegać zmianie raz na pół roku.
Aktualny WIBOR 6M według danych na dzień 22 grudnia 2022 r. wynosi 7,17%. Z kolei wskaźnik WIBOR 3M wyniósł 7,05%.
Czy można pozwać bank za WIBOR?
Jedną z kwestii, której coraz częściej przyglądają się sądy w przypadku kredytów złotówkowych jest wskaźnik WIBOR, tj. wskaźnik służący do oprocentowania kredytów złotówkowych, który zależy od kosztów pozyskania przez banki finansowania. WIBOR powinien więc być ustalany w oparciu o rzeczywiste transakcje między bankami. Wskazać w tym miejscu należy, że w praktyce takich transakcji nie ma, więc jest on ustalany w oparciu o dane szacunkowe, które są przesyłane przez banki.
Powyższe działania pozostają jednak w sprzeczności z rozporządzeniem BMR, czyli unijną regulacją, która stanowi, że wskaźnik referencyjny powinien być obliczany w oparciu o dane wejściowe, które z kolei powinny być wystarczające do dokładnego i wiarygodnego odzwierciedlenia rynku lub realiów gospodarczych.
Obecnie mamy do czynienia z sytuacją, gdy danych wejściowych nie ma. WIBOR obliczany jest więc na podstawie danych szacunkowych, a więc niezgodnie z zapisami rozporządzenia. Wśród kredytobiorców powstają obawy o to, że banki mogą sztucznie zawyżać szacunkowe wartości transakcji by w ten sposób podwyższyć wskaźnik.
Zakwestionowanie umowy kredytu złotówkowego w procesie sądowym może spowodować unieważnienie takiej umowy lub doprowadzić do tego, że umowa kredytu będzie dalej wykonywana, lecz bez wskaźnika WIBOR. Rozstrzygnięcie zależy od sądu orzekającego, który zbada zapisy umowy.
WIBOR pozew zbiorowy
Wielu kredytobiorców zastanawia się czy dla osób kwestionujących WIBOR pozew zbiorowy będzie dobrym rozwiązaniem.
Na wstępie wskazać należy, że składanie pozwów zbiorowych jest możliwe już od 2010 r., kiedy to weszła w życie ustawa z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Jedną z cech charakterystycznych pozwu zbiorowego jest identyczna podstawa prawna oraz faktyczna roszczeń powodów. Dodatkowo w postępowaniu grupowym sąd w pierwszej kolejności musi wysłuchać strony, aby stwierdzić, czy zbiorowa forma powództwa jest dopuszczalna.
Trzeba zaznaczyć, że w warunkach polskiego sądownictwa prowadzenie pozwów zbiorowych jest trudne. Akta sądowe pozwów grupowych, w których bierze udział nawet kilkaset osób będą bardzo obszerne, co z kolei wpłynie niekorzystnie na tempo rozpatrywania sprawy. Prócz tego, w razie wydania przez sąd niekorzystnego wyroku, jednoczesna liczba poszkodowanych powodów będzie bardzo duża.
Z powyższych względów, dla osób kwestionujących WIBOR pozew zbiorowy nie jest najlepszym rozwiązaniem.
Autor: radca prawny Karolina Marczak, nr wpisu LB-2649