Zasadą w polskim systemie prawnym jest dwuinstancyjność postępowania. Oznacza to, że wyrok sądu drugiej instancji, co do zasady, staje się prawomocny z chwilą jego wydania. Czy możliwym jest jednak odwołanie od wyroku prawomocnego i w konsekwencji zmiana wyroku? Czy w ogóle warto odwoływać się od wyroku sądu?
Czytaj również: Wyrok prawomocny a kasacja
Czy warto odwoływać się od wyroku sądu?
Oczywistym jest, że z reguły wyrok sądu nie zadowala wszystkich stron postępowania. Czy warto odwoływać się w takim wypadku od wyroku sądu? Jak najbardziej, gdy wyrok sądu nas nie satysfakcjonuje warto przynajmniej przeanalizować możliwości realnej zmiany wyroku na skutek wniesienia odwołania.
W wypadku gdy wyrok, od którego chcemy się odwołać został wydany przez sąd pierwszej instancji, przysługuje od niego apelacja. Apelację wnosi się w terminie 14 dni od doręczenia wyroku z uzasadnieniem. W treści apelacji, stanowiącej odwołanie od wyroku sądu, należy podnieść wszystkie zarzuty co do treści wyroku, uargumentować je, jak również zgłosić wnioski apelacji – najczęściej będzie to zmiana wyroku, ale może być również uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Skarga kasacyjna – odwołanie od prawomocnego wyroku
Nieco inaczej wygląda sytuacja po wydaniu wyroku przez sąd drugiej instancji. Wyrok taki jest już prawomocny. W takim wypadku odwołanie od wyroku prawomocnego może stanowić tzw. skarga kasacyjna.
Skarga kasacyjna to nadzwyczajny środek zaskarżenia przysługujący od prawomocnych wyroków w określonych, wskazanych w ustawie sprawach. Co do zasady, odwołanie od wyroku prawomocnego w ramach skargi kasacyjnej możliwe jest o ile dochodzone w sądzie roszczenie nie było niższe niż 50 000,00 zł.
Należ również pamiętać, że Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do rozpoznania jeżeli zostanie spełniona przynajmniej jedna z poniższych przesłanek:
1) w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne;
2) istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów;
3) zachodzi nieważność postępowania;
lub
4) skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona. Jeżeli żadna z tych przesłanek nie zostanie wykazana, Sąd Najwyższy odrzuci skargę kasacyjną na tzw. przedsądzie.
Czy wyrok prawomocny jest ostateczny?
Często pojawiającą się wątpliwością jest pytanie, czy wyrok prawomocny jest ostateczny? Na wstępie warto zauważyć, że ostateczność to coś innego niż prawomocność. Ostateczność wyroku jest pojęciem szerszym od jego prawomocności. Wyrok jest ostateczny, gdy nie można go już w żaden sposób podważyć (poza tak specjalnymi środkami jak skarga do TK, czy TSUE).
W praktyce więc wyrok II instancji, od którego możliwym jest wniesienie skargi kasacyjnej jest już prawomocny, ale nie jest ostateczny. Analogicznie, w przypadku gdy upłynął już termin na wniesienie skargi kasacyjnej (ewentualnie apelacji od wyroku sądu I instancji) albo też w danej sprawie skarga kasacyjna nie przysługuje, zmiana wyroku nie jest więc możliwa, wyrok sądu staje się ostateczny.
Kiedy wyrok jest prawomocny po odrzuceniu apelacji?
Możliwą jest również sytuacja, w której odwołanie od wyroku sądu I instancji zostanie odrzucone. Zgodnie z art. 373 § 1 KPC sąd drugiej instancji odrzuca apelację spóźnioną, nieopłaconą lub z innych przyczyn niedopuszczalną, jak również apelację, której braków strona nie usunęła w wyznaczonym terminie.
Tak długo jak po odrzuceniu apelacji toczy się postępowanie zażaleniowe w tym zakresie wyrok sądu I instancji nie może się uprawomocnić. Na postanowienie o odrzuceniu apelacji przysługuje zażalenie do innego składu sądu II instancji.
W wypadku gdy strona nie zaskarżyła postanowienia o odrzuceniu apelacji, lub postępowanie zażaleniowe zakończyło się utrzymaniem postanowienia o odrzuceniu apelacji w mocy, wyrok sądu I instancji staje się prawomocny.
Sprawdź: Kalkulator WiBOR
Autor: radca prawny Maciej Fiedorowicz, nr wpisu WA-15162