W Polsce kredyty hipoteczne we frankach szwajcarskich zyskiwały na popularności głównie w latach 2000-2010. Kredyty CHF w Polsce były szczególnie popularne wśród osób, które chciały zaciągnąć kredyt hipoteczny na zakup nieruchomości, a ich zdolność kredytowa nie wystarczała na zaciągnięcie zobowiązania w złotówkach.
Umowy kredytów walutowych CHF na pierwszy rzut oka wydawały się korzystne, z biegiem czasu jednak stały się źródłem wielu problemów finansowych dla kredytobiorców. W efekcie powyższego obecnie dominującym tematem w odniesieniu do kredytów CHF spory sądowe frankowiczów z bankami.
Dzisiejszy wpis ma na celu wyjaśnienie zasad działania kredytów frankowych oraz przybliżenie takich kwestii jak to jaka jest historia kredytów frankowych w Polsce, czy na czym konkretnie polegają problemy z kredytami walutowymi CHF?
Co to są kredyty frankowe?
Kredyty frankowe to kredyty hipoteczne, które zostały udzielone w walucie obcej – franku szwajcarskim. Banki oferowały takie kredyty, wskazując, że frank szwajcarski jest stabilną walutą o niskim oprocentowaniu, a w efekcie sugerując, że jest to produkt w pełni bezpieczny.
Kredyty te charakteryzowały się (w początkowych latach) niższym oprocentowaniem niż kredyty złotówkowe, a banki informowały kredytobiorców, że kurs franka szwajcarskiego nie będzie się znacząco zmieniać. W efekcie, w okresie ich popularności, wiele osób decydowało się na kredyt frankowy, licząc na mniejsze raty oraz korzystniejsze warunki spłaty w porównaniu do kredytów w polskich złotych.
Dlaczego kredyty frankowe są problematyczne?
Niestety mimo początkowych korzyści, kredyty frankowe okazały się źródłem poważnych problemów finansowych. Ryzyko walutowe w kredytach CHF polegało na tym, że w okresie, w którym udzielono największej liczby kredytów, kurs franka był niski i stabilny. W wyniku kryzysu finansowego w 2008 roku doszło do wahań kursu walutowego, w wyniku którego frank szwajcarski znacznie zyskał na wartości względem złotówki. To spowodowało, że kredytobiorcy zaczęli spłacać zdecydowanie wyższe raty niż początkowo zakładali. Przykładowo, osoba, która wzięła kredyt na 300 tysięcy złotych, mogła w pewnym momencie płacić raty o 50-60% wyższe, ponieważ kurs franka wzrósł z około 2,5 zł do 4 zł.
Kolejnym problemem jest fakt, że w umowach kredytowych znajdowały się zapisy, które pozwalały bankom na w praktyce dowolną zmianę kursu waluty, co ostatecznie zostało uznane za postanowienia abuzywne.
Jak działały kredyty we frankach szwajcarskich?
Mechanizmy działania kredytów CHF nie jest nazbyt złożony. Kredyty frankowe to umowy, w których banki udzielały pożyczek w walucie obcej – najczęściej we frankach szwajcarskich, a rata kredytowa była przeliczana na złote po obowiązującym kursie franka, który ustalał bank.
W praktyce oznaczało to, że kredytobiorcy, którzy zaciągnęli takie zobowiązanie, narażeni byli na ryzyko związane z wahania kursu waluty. Kiedy wartość franka szwajcarskiego rosła względem złotego, wysokość rat kredytowych również rosła, co prowadziło do poważnych trudności finansowych dla osób posiadających kredyty frankowe.
Czy można zmienić kredyt frankowy na złotowy?
Przewalutowanie kredytu frankowego jest możliwe. Operacja taka polega na zmianie waluty umowy kredytu. Innymi słowy, kapitał kredytu pozostały do spłaty, wyrażony pierwotnie we frankach szwajcarskich, przeliczany jest na złote polskie. Istotną kwestią jest, że przewalutowanie dokonywane jest po kursie z dnia operacji.
Skoro przewalutowanie następuje zgodnie z kursem obowiązującym w dniu dokonania tej operacji, to jest ono tym korzystniejsze, im niższy jest kurs franka szwajcarskiego. W sytuacji gdy kurs szwajcarskiej waluty względem złotego jest mocny, przewalutowanie niekoniecznie może być opłacalne z ekonomicznego punktu widzenia.
Dużo lepszym rozwiązaniem wydaje się pozwanie banku o unieważnienie umowy CHF. Obecne niezwykle korzystne dla kredytobiorców orzecznictwo sprawia, że 95% spraw przeciwko bankom wygrywają frankowicze. Każdy zainteresowany może w prosty sposób wyliczyć orientacyjną wartość przysługującego mu roszczenia. W tym celu pomocnym jest bezpłatny i łatwy w obsłudze kalkulator frankowicza.
Autor: radca prawny Maciej Fiedorowicz, nr wpisu WA-15162